Zjarret që po përhapen në mënyrë të pakontrolluar po shkatërrojnë pjesë të Los Anxhelosit, në shtetin amerikan të Kalifornisë dhe po lënë rrënojat pas. Këto janë zjarret më të këqija në historinë e qytetit, duke konsumuar të paktën 12,500 hektarë tokë dhe duke detyruar dhjetëra mijëra njerëz të evakuohen.
Të paktën 24 persona humbën jetën, mijëra ndërtesa u shkatërruan, dhjetëra mijëra njerëz u evakuuan. Me gjithë përpjekjet e zjarrfikësve, zjarret më të mëdha nuk janë lokalizuar. Disa zjarre po digjen në të gjithë qytetin, thanë zyrtarët e zjarrfikësve në Kaliforni.
Zjarri i Palisades, i cili shpërtheu i pari, është ende më i madhi dhe tashmë ka djegur zona të mëdha, duke përfshirë Pacific Palisades, një lagje e pasur në Los Anxhelos, shtëpi e shumë të famshëmve, duke përfshirë aktorin dhe regjisorin Mel Gibson dhe trashëgimtaren e zinxhirit të hoteleve, Paris. Hilton.
Po hetohen shkaqet e këtij dhe tre zjarreve të tjera në zonë. Një zjarr i ri i quajtur Kenneth shpërtheu të enjten në lagjen West Hills të qytetit. Një person është arrestuar si i dyshuar për ndezjen e këtij zjarri. Për shkak të ndërprerjes së energjisë, disa pjesë të qytetit janë në errësirë dhe bllokimet e trafikut janë të mëdha ndërsa banorët përpiqen të evakuohen. Shkollat dhe universitetet janë mbyllur. Por pse këto zjarre në Los Angeles janë kaq intensive dhe pse po përhapen kaq shpejt?
Mjaft “karburant” për zjarrin
Ekspertët thonë se reshjet e mëdha të shiut në vitin 2024, të lidhura me fenomenin klimatik të njohur si El Niño, kanë krijuar kushte për një rrezik të lartë zjarri këtë dimër.
“Reshjet para zjarrit mund të nxisin një rritje të konsiderueshme të bimësisë, e cila më pas bëhet lëndë djegëse potenciale zjarri”, shpjegon Rory Hadden, një studiues zjarri në Universitetin e Edinburgut, Skoci.
– Ky kombinim i motit të lagësht në 2024, i ndjekur nga një periudhë më e thatë, krijoi kushtet perfekte për përhapjen e zjarrit – thotë Maria Lucia Ferreira Barbosa, një shkencëtare e zjarreve në pyjet në Qendrën për Ekologji dhe Hidrologji në Mbretërinë e Bashkuar..
Erërat e Santa Ana fryjnë si “tharëse flokësh”
Erërat e nxehta dhe të thata të Santa Ana fryjnë fort nga shkretëtira e Kalifornisë dhe nxjerrin tymin nga zjarret në det. Erërat e forta ndezën flakët nga malet në perëndim të Los Anxhelosit, të cilat shpejt ndezën bimësinë e thatë dhe u përhapën në lagjen Pacific Palisades pranë Santa Monica. Këto erëra, të cilat shpesh janë të nxehta dhe të thata, tërheqin më shumë lagështi nga bimësia. Megjithatë, për shkak të shpejtësisë së këtyre erërave nga shkretëtira e Kalifornisë, zjarret janë veçanërisht intensive. Erërat e njohura si Santa Ana kanë një efekt tharëse flokësh dhe bëjnë që zjarret të përhapen në mënyrë të paparashikueshme.
Trungje dhe prush
Erërat e forta fryjnë prushin nga zjarri dhe kështu përhapin zjarret. Këto erëra jo vetëm që nxisin zjarrin, por fryjnë edhe mbeturina dhe prush, të cilat janë shkaku kryesor i përhapjes së zjarreve disa kilometra larg. Përveçse shkaktojnë dëme materiale, mbeturinat dhe prushi janë jashtëzakonisht të rrezikshme për njerëzit.
Kodrat dhe kanionet
Topografia rrotulluese e zonës së Los Anxhelosit rrit gjithashtu rrezikun e zjarreve. Zjarret u përhapën jashtëzakonisht shpejt përpjetë. Veçoritë gjeografike si përrenjtë mund të shkaktojnë sjellje shumë ekstreme të zjarrit, duke e bërë shumë të vështirë shuarjen e tyre, shpjegojnë ekspertët. Një topografi e tillë e bën të vështirë evakuimin.
Ndryshimet klimatike
Reshjet e mëdha në vitin 2024 të lidhura me El Niño besohet se kanë kontribuar në intensitetin e zjarreve. Ekspertët thonë se ndryshimi i klimës po rrit gjasat për zjarre të tilla. Hulumtimet e qeverisë amerikane tregojnë se këto ndryshime kanë rritur rrezikun e zjarreve, si dhe intensitetin e tyre.
Pas një vere shumë të nxehtë dhe mungesës së shiut në muajt e fundit, Kalifornia është veçanërisht e ndjeshme ndaj zjarreve. Sezoni i zjarreve në Kaliforninë Jugore zakonisht zgjat nga maji deri në tetor, por guvernatori i shtetit, Gavin Newsom, vuri në dukje se nuk kufizohet më në muaj të caktuar.
Zjarrfikësit po ofrojnë një fije shprese pasi kushtet e motit të zjarreve të Kalifornisë Jugore janë ulur nga “jashtëzakonisht kritike” në “kritike”. Megjithatë, parashikuesja e BBC-së, Sarah Keith Lucas, vëren se nuk parashikohet shi në zonë deri të paktën javën e ardhshme, që do të thotë se kushtet mbeten të favorshme për zjarre.
Shefi i Zjarrfikësve të Kalifornisë, David Acuna paralajmëroi gjithashtu se erërat mund të shkaktojnë shkatërrime të mëtejshme në zonë në ditët në vijim.
Industria e sigurimeve është e shqetësuar se ky mund të jetë një nga zjarret më të kushtueshme në historinë e SHBA-së, me humbje të mëdha për shkak të pronës jashtëzakonisht të vlefshme të shkatërruar nga zjarri.
Situata ndërlikohet edhe më shumë nga fakti se rezervuarët e ujit të qytetit janë projektuar për zjarre lokale, jo për ato që mbulojnë një zonë kaq të madhe. Infrastruktura ekzistuese nuk mund të sigurojë transferimin e sasisë së nevojshme të ujit në distanca të gjata dhe nën presionin e kërkuar.
