Mijëra të dyshuar për krime lufte në vendet e ish-Jugosllavisë ende nuk janë ndjekur penalisht dhe koha po ikën për drejtësi, sipas raportit të Komisioneres së Këshillit të Evropës për të Drejtat e Njeriut Dunja Mijatoviq, të publikuar më 23 nëntor.
Raporti, i cili merret me trajtimin e të kaluarës së luftës në rajonin e Ballkanit Perëndimor, vë në dukje mungesën e vullnetit politik dhe një “pushtim të dukshëm” në këtë proces.
Sipas raportit, janë më shumë se 3000 autorë të dyshuar të krimeve të luftës, krimeve kundër njerëzimit dhe gjenocidit gjatë luftërave të viteve ’90, të cilët duhet të ndiqen penalisht në Serbi, Bosnjë dhe Hercegovinë dhe Kroaci.
Disa nga këto procedura, siç u tha, janë duke u shtyrë vazhdimisht.
Raporti thotë se gjykimi i parë në Serbi për Srebrenicën është shtyrë më shumë se njëzet herë që nga dhjetori 2016 për shkak se të akuzuarit pretendonin se ishin në gjendje të keqe shëndetësore ose nuk u paraqitën para gjykatës, për të cilën nuk u dënuan.
Procedurat kundër shtatë ish-anëtarëve të Brigadës së Policisë Speciale të Republika Srpska u kthyen në qershor 2023 pas shtatë vitesh në fillim për shkak të një ndryshimi në anëtarin e trupit gjykues.
Ata akuzohen para Gjykatës së Lartë në Beograd për vrasjen e 1,313 të burgosurve boshnjakë në sallat e Kooperativës Bujqësore Kravica gjatë gjenocidit në Srebrenicë më 14 korrik 1995.
Megjithatë, të pandehurit nuk akuzohen për gjenocid sepse Serbia nuk e njeh atë.
Forcat e Ushtrisë së Republika Srpska vranë 8,372 burra dhe djem të kombësisë joserbe në korrik 1995 në Srebrenicë dhe rrethinat e saj.
Së bashku me vendimin e Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë në Hagë, e cila konfirmoi në vitin 2007 se gjenocidi ndodhi në Srebrenicë, Tribunali i Hagës dënoi 16 persona për krime në zonën e mbrojtur të Kombeve të Bashkuara, shtatë prej tyre për krimin e gjenocidit.
Në raportin e Komisioneres për të Drejtat e Njeriut të Këshillit të Evropës, Dunja Mijatoviq, thuhet se organizatat joqeveritare kanë shprehur shqetësimin se procedurat e krimeve të luftës janë duke u vonuar në Kroaci, si dhe se në gjykatë është vërejtur “anshmëri etnike”. procedimet në atë vend, d.m.th se ata kryesisht ndiqen penalisht, autorë që u përkasin grupeve etnike pakicë.
Në Mal të Zi, siç theksohet, prokuroria ka ngritur vetëm dy aktakuza ndërmjet viteve 2015 dhe 2023, të dyja të bazuara në informacione gjyqësore të marra nga një vend i tretë dhe jo përmes punës hetimore të sistemit gjyqësor malazez.
Në anën tjetër, në Bosnje dhe Hercegovinë ka pasur raste të zbulimit të emrit të një dëshmitari të mbrojtur dhe, siç u tha, raste të tilla kishte edhe në Serbi.
Raporti thekson se disa “hapa të rëndësishëm dhe premtues” janë ndërmarrë në rajon për të lehtësuar ndjekjen penale të kriminelëve të luftës, si krijimi i gjykatave dhe prokurorive speciale për krimet e luftës dhe një strategji për të adresuar këtë çështje.
“Për fat të keq, ndjekjet penale në rajon janë ngadalësuar vitet e fundit dhe janë fokusuar kryesisht në autorë të rangut të ulët ose që kanë të bëjnë me krimet e luftës të kryera nga pala “tjetër”,” thuhet në raport.
