Rënia ekonomike (p.sh. recesioni, stagnimi) , inflacioni, migrimi i pavullnetshëm, mungesa e furnizimit me ushqime dhe mungesa e punës dhe/ose talentit. Këto janë pesë rreziqet kryesore për Maqedoninë e Veriut të theksuara nga raporti i rreziqeve globale, të përgatitur nga Forumi Ekonomik Botëror. Përkundër halleve tona, në nivel global po dominojnë rreziqet e konfliktit të armatosur, motit ekstrem dhe dezinformimit.
Keqinformimi dhe dezinformimi theksohen sërish si rreziqe afatshkurtra dominuese, të dytat pas konfliktit. Raporti thekson se si përhapja e informacionit të rremë gërryen besimin te qeveritë dhe thellon ndarjet shoqërore, duke komplikuar përpjekjet për të adresuar sfidat e përbashkëta globale. Ndikimi i përhapur i dezinformimit është përshkruar si shqetësues veçanërisht në zonat e konfliktit, ku ai mund të manipulojë opinionin publik dhe të ndikojë në politikën e jashtme.
Raporti thekson gjithashtu rreziqet shoqërore si pabarazia dhe polarizimi shoqëror, të cilat po përkeqësojnë paqëndrueshmërinë globale. Të anketuarit paralajmëruan se këto çështje mund të shkaktojnë trazira politike dhe të nxisin konflikte. Rreziqet teknologjike, veçanërisht rezultatet e pafavorshme të inteligjencës artificiale, po fitojnë vëmendje pasi ndikimet e tyre afatgjata bëhen më të dukshme. Ndërsa fokusi afatshkurtër mbetet në sigurinë kibernetike dhe dezinformimin, rreziqet e lidhura me AI apo Inteligjencën Artificiale po ngjiten në radhët e shqetësimeve globale, veçanërisht për shkak të përhapjes së mjeteve gjeneruese të AI që mund të përhapin dezinformimin në shkallë të gjerë.
“Rritja e tensioneve gjeopolitike, një thyerje e besimit global dhe kriza klimatike po e tensionojnë sistemin global si kurrë më parë”, tha në një deklaratë Mirek Dushek, drejtor menaxhues në VEF. Sipas tij, në një botë të karakterizuar nga thellimi i ndarjeve dhe rreziqeve të shumta, liderët globalë kanë një zgjedhje: të nxisin bashkëpunimin dhe qëndrueshmërinë, ose të përballen me bashkëpunimin.
VEF tha se konflikti i armatosur u anashkalua si një rrezik kryesor afatshkurtër dy vjet më parë, një zhvillim që reflekton tensionet gjeopolitike në rritje dhe një peizazh global gjithnjë e më të përçarë. Sekretari i Përgjithshëm i Kombeve të Bashkuara, Antonio Guterres, ka paralajmëruar më parë se bota po përballet me numrin më të madh të konflikteve që nga Lufta e Dytë Botërore, duke përmendur pushtimin e plotë të Ukrainës nga Rusia, si dhe konfliktet në Lindjen e Mesme dhe Afrikë. Në ndërkohë , emigrimi i pavullnetshëm apo i detyruar dhe mungesa e fuqisë punëtore apo talenteve janë dy nga pesë rreziqet kryesore që mbizotërojnë edhe në Shqipëri, Kosovë dhe Serbi ku Mali i zi nuk përfshihet në raport.
Rreziqet për Kosovën thuhet të jenë inflacioni, ndotja (ajri, uji, toka), pasiguria kibernetike, migrimi i pavullnetshëm dhe ngjarjet ekstreme të motit (përmbytjet, valët e të nxehtit etj.)
Shqipëria përballet me rreziqet si migrimi i pavullnetshëm, mungesa e punës dhe/ose e talentit, krimi dhe veprimtaria e paligjshme ekonomike, shërbimet e pamjaftueshme publike dhe mbrojtja sociale si dhe pabarazia e 5-ta (pasuria, të ardhurat). Bosnjë dhe Hercegovinë ka telashe me mungesa e fuqisë punëtore dhe/ose talenti, rënien ekonomike (p.sh. recesioni, stagnim), inflacionin , dhuna ndërshtetërore (grevë civile, trazira) dhe konflikti i armatosur (ndërshtetëror, luftëra, grusht shteti etj.) Serbia si rrezik ka mungesën e fuqisë punëtore dhe/ose talenti, dezinformimi dhe keqinformimin, rënia ekonomike (p.sh. recesioni,stagnim), ndotja (ajri, uji, toka) dhe ngjarjet ekstreme të motit (përmbytjet, valët e të nxehtit etj.)
Saadia Zahidi, drejtore menaxhues tek Forumi Ekonomik Botëror thekson se forcat strukturore shumë-dekadash të theksuara në Raportin e Rreziqeve Globale të vitit të kaluar – përshpejtimi teknologjik, ndryshimet gjeostrategjike, ndryshimet klimatike dhe bifurkacioni demografik dhe ndërveprimet që ato kanë me njëra-tjetrën kanë vazhduar ecjen e tyre më tej.
“Rreziqet që pasojnë po bëhen më komplekse dhe urgjente dhe po theksojnë një ndryshim paradigme në rendin botëror të karakterizuar nga paqëndrueshmëri më e madhe, narrativa polarizuese, gërryerje të besimit dhe pasigurisë. Për më tepër, kjo po ndodh në një sfond ku kornizat e sotme të qeverisjes duken të papajisura për të trajtuar rreziqet globale të njohura dhe emergjente ose për të luftuar brishtësinë që gjenerojnë ato rreziqe”, shton ajo.\Koha\
