Gjykata Evropiane e Auditorëve ka paralajmëruar se informacioni për financimin e organizatave joqeveritare në Bashkimin Evropian është i pabesueshëm dhe i paplotë. Kjo mungesë transparence kufizon ndjeshëm njohuritë për rolin e tyre në krijimin e politikave evropiane.
Sipas gjetjeve të auditorit, organizatat joqeveritare në fushat e kohezionit, kërkimit, migrimit dhe mjedisit kanë marrë gjithsej 7.4 miliardë euro në periudhën 2021-2023. Nga kjo shumë, Komisioni Evropian ka ndarë 4.8 miliardë euro, ndërsa shtetet anëtare kanë siguruar 2.6 miliardë euro.
Probleme me transparencën dhe mbikëqyrjen
Auditorët theksojnë se nuk publikohet një pasqyrë e besueshme e parave të ndara dhe se informacioni publikohet i “fragmentuar”. Kjo qasje e bën të vështirë analizimin nëse paratë janë “tepër të përqendruara” në një numër të vogël OJQ-sh.
Edhe pse situata është përmirësuar disi në krahasim me raportin e mëparshëm, informacioni për financimin e OJQ-ve aktive në politikën e brendshme të Unionit mbetet ende i pasaktë dhe i paplotë. Është veçanërisht problematike që Komisioni Evropian nuk publikon “në mënyrë adekuate” informacione në lidhje me disa aktivitete avokuese të financuara nga BE, të tilla si lobimi.
Një problem shtesë është fakti se shtetet anëtare nuk monitorojnë paratë e akorduara nga BE-ja për organizatat joqeveritare ose nuk paraqesin raporte për përdorimin e tyre.
Mangësitë në përcaktimin dhe klasifikimin e OJQ-ve
Sipas raportit, përkufizimi i OJQ-ve ndryshon nga vendi në vend dhe rrallëherë rregullohet me ligj. Sipas përkufizimit të BE-së nga viti 2024, OJQ-të janë të pavarura nga qeveria dhe funksionojnë në baza jofitimprurëse.
Megjithatë, auditorët paralajmërojnë se ky përkufizim “nuk është në vetvete një garanci që OJQ-të janë klasifikuar saktë në sistemin e transparencës financiare të BE-së”. Është problematike që Komisioni pranon vetëpërkufizime të organizatave dhe nuk verifikon aspekte të rëndësishme të statusit të tyre.
Auditorët citojnë një shembull specifik të një instituti të madh kërkimor të klasifikuar si një organizatë joqeveritare, dhe organi i tij qeverisës ishte i përbërë ekskluzivisht nga përfaqësues të qeverisë.
Rekomandime për transparencë më të madhe
“Transparenca është çelësi i pjesëmarrjes së besueshme të organizatave joqeveritare në krijimin e politikës së BE-së”, theksoi Laima Andikiene, anëtare e Gjykatës së Audituesve.
Përfundimi i raportit është i qartë: qytetarët duhet të dinë se kush i merr paratë e BE-së dhe për çfarë qëllimi, si po përdoren dhe nëse marrësit respektojnë vlerat e BE-së. Aktualisht, nuk ka mekanizma adekuat për të kontrolluar burimet e financimit që do të ofronin informacion të dobishëm se kush qëndron pas OJQ-ve, dhe menaxherët nuk kontrollojnë në mënyrë “proaktive” shkeljet e mundshme të parimeve të barazisë para ligjit dhe të drejtave të njeriut.
