Enti Shtetëror i Statistikave do ta ketë të vështirë ta kapërcejë problemin e mungesës së kuadrit, diçka që nga Komisioni Evropian në raportin e vitit 2022 u kërkua të zgjidhet në mënyrë urgjente. KE-ja kërkoi gjithashtu edhe sigurimin e burimeve të mjaftueshme financiare për EShS-në. Nga ky institucion shprehen se në katër vitet e fundit nuk ka pasur as edhe një punësim, kurse ka pasur dalje të madhe të stafit. Në dhjetor të vitit që lam pas, EShS, shpalli konkurs për punësim, i cili pritet të zbusë sadopak këtë problematikë.
“Në lidhje me konkursin, procedura ka përfunduar më 9 janar dhe janë shpallur vendimet për pranimin e 39 kandidatëve (shpallja është paraqitur për 45 punësime të reja, por 6 nuk janë zbatuar për arsye të ndryshme). Për shkak të shtyrjes së procedurës së përzgjedhjes, zbatimi i plotë u zhvendos për në vitin 2023, kështu që aktualisht jemi në pritje të sërishme të pëlqimit financiar nga Ministria e Financave për t’u dhënë zyrtarisht vendimet punonjësve të rinj dhe të fillojnë punën”, thonë për Portalb.mk nga Enti i statistikave.
Në Entin e Statistikave ka ende mungesë të personelit (edhe përkundër këtyre 39 punësimeve të reja), duke pasur parasysh se në 4 vitet e fundit ka pasur një dalje të madhe të kuadrit dhe asnjë punësim të vetëm, thonë nga EShS.
“Plani i Entit është të vazhdojë me procedurat e rregullta për punësime të reja përmes planit të punësimit që e përgatisim çdo vit. Nëse ai plan do të zbatohet apo jo, varet nga institucionet e tjera, jo nga EShS. Nuk ka asnjë mundësi tjetër për të plotësuar nevojat e stafit të ri”, theksojnë nga EShS.
Në aspektin financiar, shtojnë ata, EShS financohet nga Buxheti i RMV-së dhe nga mjetet e ndara për vitin 2023, mund të konstatohet se ato janë të mjaftueshme për nevojat themelore të institucionit – pagat dhe komunalet.
“Nga këtu, sa i përket fondeve për hulumtime statistikore ekzistuese, punësime të reja, zhvillim dhe zbatim të hulumtimeve të reja statistikore – nuk mund të flasim fare për plotësimin e nevojave të Entit”, nënvizojnë në EShS.
Kujtojmë se ashtu si edhe në kapitujt tjerë, edhe në kapitullin 18 që ka të bëjë me statistikat, nuk është vërejtur ndonjë përparim i madh në raportin e Komisionit Evropian (KE) për Maqedoninë e Veriut. Vendi vazhdon të mbetet mesatarisht i përgatitur. KE-ja e sheh si urgjente nevojën e sigurimit të stafit adekuat dhe burimeve të mjaftueshme financiare për Entin shtetëror të statistikave, si dhe që ky institucion në vijim të publikojë tërësisht rezultatet e regjistrimit të popullsisë që u zhvillua në vitin 2021.
Komisioni nënvizoi se është bërë përparim i mirë, veçanërisht me publikimin e grupit të parë të të dhënave të regjistrimit të popullsisë në pranverën e vitit 2022. Përmirësime janë vërejtur në të gjitha fushat statistikore dhe në përafrimin e mëtejshëm të statistikave sektoriale me standardet e BE-së, duke përfshirë përdorimin e zgjeruar të burimeve administrative.
Theksohet se nevojiten përpjekje të vazhdueshme për të përmirësuar shtrirjen dhe cilësinë e të dhënave të statistikave makroekonomike dhe sociale.
Për shkak se vendi rekomandimet e vitit të kaluar nuk i zbatoi plotësisht, në vitin e ardhshëm, duhet në veçanti të:
publikojë të gjitha rezultatet e regjistrimit të popullsisë deri në fund të vitit 2022 dhe të sigurohet që rezultatet e regjistrimit të merren parasysh në vendimmarrje dhe shpërndarjen e burimeve;
sigurohet urgjentisht personel adekuat dhe burime të mjaftueshme financiare për Entin Shtetëror të Statistikave;
vazhdojë përafrimi i llogarive financiare dhe llogarive kombëtare tremujore me Sistemin evropian të llogarive 2010 (ESA 2010).
Rregullat e BE-së kërkojnë që Shtetet Anëtare të jenë në gjendje të prodhojnë statistika të cilësisë së mirë në përputhje me parimet e Kodit të praktikës së Statistikave evropiane dhe bazuar në pavarësinë profesionale, paanshmërinë, besueshmërinë, transparencën dhe konfidencialitetin. Janë parashikuar rregulla të përbashkëta për metodologjinë, prodhimin dhe shpërndarjen e informacionit statistikor.
Sidoqoftë, nëse vendi nuk do të kishte zbatuar regjistrimin e pupullësisë në vitin 2021, vështirë se do të merrte lëvdatat që i ka aktualisht në këtë kapitull. Maqedonia nuk arriti të bëjë regjistrimin për rreth 20 vite, ai paraprak, gjejgësisht para vitit 2021 ishte realizuar në vitin 2002. Dhjetë vjet më vonë apo në vitin 2011, ai nuk u mbajt për shkak të përplasjeve mes partive politike shqiptare dhe maqedonase, mbi mënyrën e realizimit, përkatësisht për përfshirjen ose jo të qytetarëve që janë jetojnë përkohësisht jashtë vendin, e që shumica prej tyre janë shqiptarë. Ishin shpenzuar dy milionë euro, ndërsa pati edhe një procedurë parahetimore kundër dy drejtuesve të koalicionit të atëhershëm qeveritar, Nikolla Gruevskit dhe Ali Ahmetit për ndërprerjen e regjistrimit, por kjo procedurë ka përfunduar pa epilog gjyqësor. /Portalb
