Propozimi evropian për zhbllokimin e integrimeve tona evropiane është paraqitur dje në takimin e grupeve punuese partiake, ku duhej të shkëmbehen idetë se si duhet të veprojnë Kuvendi dhe Qeveria për të në fazën e ardhshme. Siç deklaroi pas takimit zëvendëskryeministri për çështje evropiane Bojan Mariçiq, edhe pse u prezantuan qëndrime të ndryshme për shumë çështje, ai kalojë në frymë konstruktive.
“Ishte takim i mirë fillestar me këto qëndrime dhe mendoj se në ditët në vijim duhet të vazhdojmë të bisedojmë, qoftë në mbrëmje, nesër apo në ditët në vijim ka dëshirë të diskutohet për këtë temë”, deklaroi Mariçiq.
Sipas Mariçiqit, qëllimi është që me propozimin evropian të mos kemi bllokada të mëtejshme të pafundme.
“Nëse i zhvillojmë mirë negociatat, mund të përfundojmë si anëtare e BE-së në vitet e ardhshme, deri në fund të kësaj dekade”, theksoi Mariçiq.
Koordinatori i Grupit Parlamentar të LSDM-së, Jovan Mitrevski, pas takimit tha se të gjitha grupet parlamentare i kanë dërguar propozim-konkluzionet e tyre, të cilat duhet të miratohen në lidhje me informacionin që Qeveria duhet t’i dërgojë Kuvendit.
“Në seancë në Kuvend duhet të votohen konkluzionet dhe ato janë në kontekstin e përcaktimit tonë strategjik dhe që çështjet dypalëshe të përjashtohen nga korniza e negociatave dhe ta obligojmë Qeverinë që të marrë parasysh përcaktimin e veçantisë së veçorive historike, kulturore, gjuhësore dhe arsimore të popullit maqedonas. Pres me padurim ato përfundime të propozuara që do të diskutojmë këto ditë. Ky është një proces serioz për shtetin, po zgjidhet, vendosim të gjithë së bashku në cilin drejtim do të lëvizë shteti, vendosim për të ardhmen e shtetit, tha Mitrevski.
Por, nga ana tjetër, pas takimit, nënkryetari i VMRO-DPMNE-së, Aleksandar Nikoloski, prezantoi një sërë vërejtjesh të kësaj partie ndaj qëndrimit të përgjithshëm të BE-së për kornizën e negociatave dhe qëndrimit të përbashkët të BE-së për negociatat për anëtarësim.
Një pjesë e komenteve janë edhe kërkesa për fshirjen e pikave nga dokumentet, si ajo për deklaratat përkatëse të njëanshme të Bullgarisë dhe vendit për gjuhën maqedonase, përjashtimi i Marrëveshjes për fqinjësi të mirë me Bullgarinë dhe rishikimet vjetore për zbatimin efektiv të saj nga Kuadri negociator dhe refuzimi i kushtëzimit të hapjes së negociatave nga grupimet me ndryshim të Kushtetutës, por që ato të fillojnë menjëherë.
Deputeti Arbër Ademi nga BDI-ja pas takimit deklaroi se thelbi është që gjuha maqedonase të bëhet pjesë e gjuhëve zyrtare të Bashkimit Evropian dhe kjo është kristal e qartë në kornizën e negociatave.
“E kemi kornizën e negociatave, do të kemi fillimin e negociatave. Parashikohet që menjëherë të fillojmë procesin e shqyrtimit, parashikohet qartë që çdo shtet tjetër anëtar i BE-së do ta kalojë këtë proces shqyrtimi, u deshën tetë, 12, 20 muaj, por pres që nëse arrijmë të bëjmë ndryshime kushtetuese, Deri në fund të dhjetorit mund të kemi një konferencë të dytë ndërqeveritare dhe të hapim klasterin dhe kapitullin e parë dhe të futemi në thelb pas procesit të shqyrtimit që do të kalojmë së bashku me Republikën e Shqipërisë, shtoi Ademi.
Elmi Aziri nga Aleanca për Shqiptarët ka sqaruar se në takim është diskutuar për propozim të përbashkët të mundshëm për një konkluzion nga Kuvendi dhe janë pajtuar që të vazhdojnë bisedimet.
“Do të shohim se si do të shkojnë gjërat, jemi në një moment jashtëzakonisht të rëndësishëm për vendin tonë, nuk duhet ta humbasim këtë shans sepse kemi vite që presim që Republika e Maqedonisë së Veriut të fillojë negociatat për anëtarësim në BE. Kjo është shpresë dhe duhet ta materializojmë si vend në kuptimin e pushimit të negociatave, tha Aziri, duke shtuar se nuk është koha për vendime emocionale, por për racionalizimin e të gjitha vështirësive që mund të jenë pengesë në rrugën evropiane.
Kreu i DS-së, nga ana e tij, avokoi për miratimin e konkluzioneve pas propozimit me mbështetje të gjerë në Kuvend.
“Konkluzionet duhet ta obligojnë Qeverinë që të bëjë përpjekje që ajo që është në to të inkorporohet në kornizën e negociatave dhe në dokumente të tjera dhe nëse dështon do të thotë se nuk mund të japë pëlqim për propozimin”, tha Trajanov.
Ai theksoi se DS, LDP dhe DOM janë duke përgatitur konkluzionet, të cilat do t’i paraqesin gjatë diskutimit të partive politike, por sipas tij, një handikap i tmerrshëm është se ende nuk e kanë protokollin, i cili është kyç nëse korniza do të pranohet apo jo.
Më herët, zëvendëskryeministri Mariçiq pas takimit me përfaqësuesin special gjerman për Ballkanin Perëndimor, Manuel Saratsin, tha se duhet të tregohemi të mençur dhe të mos vendosim barriera.
“Nuk do të ishte përgjegjës për të refuzuar këtë propozim në të cilin ne kemi përmbushur kërkesat tona kryesore dhe shpresojmë se do të na ofrohet një tjetër më i mirë. Në momentet e duhura na duhen vërtet vendime të mençura dhe shtetërore, tha Mariçiq, duke shtuar se para nesh kemi një propozim evropian për fillimin e negociatave me BE-në, i cili përfshin të gjitha qëndrimet dhe vërejtjet e Maqedonisë, me të cilin negociatat do të fillojnë menjëherë pas miratimit të saj.
Ai bëri të ditur se Qeveria është duke i bërë konsultimet sipas propozimit francez dhe protokollit me Bullgarinë dhe në ditët në vijim do të gjejë mënyrën për t’i përfunduar dhe si të kërkojë mendimin e Kuvendit.
“Ne jemi këtu për t’i shpjeguar dhe për t’i siguruar se ky është me të vërtetë një propozim më i mirë se ai i propozuar fillimisht dhe se ia vlen të merret në konsideratë dhe se kjo mundësi nuk duhet humbur. Ne nuk presim që të gjithë të binden, por presim që të ketë një masë kritike që do të bindet se ky është një propozim i mirë që të mund të shkojmë më tej, thekson Mariçiq.
Saracin nga ana e tij propozoi se me pranimin e propozimit francez mundësohet që menjëherë të fillohet procesi i negociatave inkuadruese të Maqedonisë së Veriut drejt BE-së pa zvarritje të mëtutjeshme dhe pa mundësi për bllokada.
“Gjermania është në anën e Maqedonisë së Veriut dhe do të përpiqet të ringjallë aktivisht perspektivën evropiane të Ballkanit Perëndimor”, tha Saracin.
Ai tha se dera drejt inkuadrimit të Maqedonisë së Veriut në BE me këtë marrëveshje është gjerësisht e hapur. Për të hyrë përmes kësaj dere, siç tha, nuk është lehtë, por ai është vendim i politikës sonë dhe vendit tonë.
“E di se ky është moment i vështirë për ju tani dhe për njerëzit, por njëkohësisht është edhe moment i cili sjellë shpresë të caktuar në vete. Besoj në politikën e Maqedonisë së Veriut dhe në njerëzit dhe se të gjithë së bashku do të vazhdojmë rrugës drejt BE-së”; shtoi Saracin.
Sipas Saracin, kjo marrëveshje është e mirë sepse janë marrë parasysh kërkesat e Qeverisë së Maqedonisë së Veriut dhe e njejta parasheh që procesi i negociatave inkuadruese të fillojë menjëherë pa prolongim.
Lideri i VMRO-DPMNE-së, Hristijan Micksoki dje para fillimit të protestës “Ultimatum – Jo, faleminderit” deklaroi se me qasje të mençur racionale “propozimi francez” mund të ndryshohet.
“Mund të negocioni siç negocion Qeveria jonë dhe të na dërgoni në humnerë dhe të mos keni opsion të dytë derisa bini në humnerë. Nëse e pranojmë këtë opsion deri jemi në humnerë – jo, jo faleminderit. Për këtë themi jo për asimilimin. Dhe në vend se të konsultoheni me ne, ata udhëhiqnin negociata ekzibicioniste. T’ju rikujtoj në Deklaratën e Lisbonës që në vitet e nëntëdhjetat e hershme kur Maqedonia u bë shtet i pavarur kishte konkludime se emri i shtetit të mos përmbajë ermin Maqedoni, dhe më pas u ndryshua. Kështu që, me qasje të mençur, qasje racionale, qasje që është qasje nacionale maqedonase mund të ndryshohet”, deklaroi Mickoski.
Lidhur me pretendimet se gjuha maqedonase në propozimin francez është “jo e pastër”, njoftoi mbrëmë MPJ-ja, e cila tha se pretendimet e tilla janë të pasakta, të rrezikshme, që mashtrojnë opinionin dhe dëmtojnë interesat e shtetit.
“E njoftojmë opinionin se gjuha maqedonase është e padiskutueshme dhe nuk është e kushtëzuar në propozimin e kornizës negociuese, e cila ndër të tjera është përkthyer (dhe publikuar) në gjuhën maqedonase nga shërbimet e përkthimit të Këshillit të BE-së. Në paragrafin 22 të propozimit thuhet pa mëdyshje se ligji i BE-së do të përkthehet në gjuhën maqedonase: “Maqedonia e Veriut do të duhet të bëjë përkthime me kohë të ligjit të BE-së (acquis) në gjuhën maqedonase para anëtarësimit dhe do të duhet të trajnojë një numër të mjaftueshëm. të përkthyesve dhe përkthyesve të nevojshëm për funksionimin e duhur të institucioneve të BE-së pas anëtarësimit të saj”, thuhet në njoftim.
Sipas MPJ-së, konfirmim praktik i përdorimit të tillë të padiskutueshëm të gjuhës maqedonase do të jetë nënshkrimi i Marrëveshjes për Fronteks, me një klauzolë standarde ku specifikohet gjuha maqedonase (pa fusnota dhe shpjegime) dhe kjo dhe marrëveshje të ngjashme në të ardhmen, si dhe përkthimi i së drejtës në BE në gjuhën maqedonase gjatë negociatave për anëtarësim, gjuha maqedonase do të përfshihet në të njëjtin nivel në grupin e gjuhëve zyrtare të BE-së, pas pranimit tonë në Union.
Presidenti serb Aleksandar Vuçiq, duke komentuar propozimin francez për zhbllokimin e integrimit tonë evropian, tha se duhet ta shtyjmë vendin përpara, sepse është mirë të jemi në rrugën evropiane dhe të hapim mundësi për tërheqjen e investimeve.
“Cila është alternativa juaj? A do t’ju rëndojnë në çdo të radhës? Sigurisht. Ata do të pyesin bullgarët për diçka, do të pyesin të tjerët për diçka tjetër. Gjithmonë do të gjeni diçka. Por shtyjeni vendin tuaj përpara. Në fund të fundit, nëse dikush do të hapë një grup për ju më shumë apo një grup më pak, nuk është një pyetje thelbësore, nuk është më e rëndësishmja. Por është mirë të jesh në rrugën evropiane, është mirë të hapësh mundësi për tërheqjen e investimeve. Kjo është e rëndësishme, kjo është mirë, tha Vuçiq në një intervistë për televizionin Sitel.
Vuçiq beson se edhe pse do të ketë pengesa në rrugën evropiane, ato duhet të zgjidhen dhe të hiqen një nga një dhe se propozimi evropian nuk duhet të refuzohet para se të mendohet me kujdes për interesat kombëtare.
“Normalisht që nuk mund t’ju them nëse propozimi është i mirë apo jo, këtë le ta vendosë populli i Maqedonisë. Mund të them vetëm një gjë, kur pranonim Marrëveshjen e Brukselit në vitin 2013, ishte një marrëveshje shumë e vështirë për ne me shumë pika që njerëzit në Serbi nuk donin t’i dëgjonin apo pranonin. Qytetarët maqedonas, do të them përsëri, ata e dinë më mirë se unë nëse diçka është e mirë apo jo për interesat kombëtare të vendit të tyre. Unë thjesht po u kërkoj njerëzve të mendojnë, të mendojnë për të mos pranuar apo refuzuar diçka apriori, theksoi Vuçiq.
Ai u bëri thirrje qytetarëve të Maqedonisë që t’i vendosin gjërat me arsye, sepse vetëm kështu do të kuptojnë se çfarë fitojnë dhe çfarë mund të humbin me fillimin e negociatave me Bashkimin Evropian, duke theksuar se rruga evropiane është e vështirë, por progresi i vendit do të jetë me rëndësi thelbësore për të gjithë.
Ambasadorja amerikane në vend, Kejt Mari Bërnz në ceremoninë në Ambasadën Amerikane me rastin e 246-vjetorit të pavarësisë së SHBA-së, se si Maqedonia e Veriut do të vazhdojë të ngjitet kodrën drejt një integrimi më të sigurt evropian në të ardhmen, do t’i duhet të përballet me sfida të vështira.
“Dilemat që ata krijojnë janë unike për vendin tuaj dhe rrugëtimin tuaj, por ju nuk jeni vetëm në përballjen me to. SHBA-ja është me ju në atë ngjitje, tha Bërnz, duke shtuar se ndërsa të dy vendet përballen me sfida të reja, ata do t’i trajtojnë ato së bashku si aleatë, partnerë dhe miq.
Nga ana tjetër, zëdhënësja e Komisionit Evropian, Ana Pisonero, deklaroi se Maqedonia e Veriut do të duhet të kalojë një raund tjetër të shqyrtimit shpjegues për BE-në lidhur me legjislacionin e miratuar pas vitit 2019.
Maqedonia e Veriut dhe Shqipëria patën takime shpjeguese për shqyrtimin e legjislacionit nga viti 2018 deri në vitin 2019. Këto takime filluan në shtator 2018 dhe zgjatën më pak se një vit. Qëllimi i shqyrtimit shpjegues është që ekipi i Komisionit Evropian të prezantojë legjislacionin e BE-së, i njohur si “Acquis communautaire”, vendeve kandidate që po përgatiten të fillojnë negociatat. Pas atij shpjegues, vijon shqyrtimi dypalësh, fazë në të cilën vendi kandidat merr pjesë aktive, ndryshe nga ajo shpjeguese, ku rolin kryesor e ka Komisioni Evropian.
“Sipas konkluzioneve të Këshillit, Komisioni Evropian ka kryer shpjegimin teknik të legjislacionit të BE-së (Acquis) ndërmjet viteve 2018 dhe 2019. Kështu që shqyrtimi shpjegues do të fokusohet në legjislacionin e ri të BE-së të miratuar që atëherë. Pas kësaj do të ketë një shqyrtim dypalësh ku Komisioni do të shqyrtojë, së bashku me vendet negociuese, ato fusha të legjislacionit të BE-së ku nevojitet përparim, tha Pisonero për MIA-n.
Legjislacioni i BE-së po rritet vazhdimisht me zgjidhje të reja ligjore dhe vendime gjyqësore. Duke qenë se nuk ka pasur asnjë kontroll shpjegues për Maqedoninë e Veriut dhe Shqipërinë që nga viti 2019, të dyja vendet do të duhet ta kalojnë këtë para se të ftohen në shqyrtimin dypalësh, i cili duhet të zgjasë rreth dy vjet.
