Rusia dhe Bjellorusia po rrisin presionin kundër mbështetësit kryesor të Ukrainës, Polonisë. Putin akuzon Poloninë se po zgjerohet përtej kufijve të saj historikë dhe premton të mbrojë Bjellorusinë.
Wagner është vetëm një element i ri në konflikt
Rusia dhe Bjellorusia po kërcënojnë gjithnjë e më shumë Poloninë, e cila është një nga mbështetësit e palëkundur të Ukrainës.
Dy helikopterë bjellorusë shkaktuan telashe të reja të martën. Sipas Polonisë, ata shkelën hapësirën e saj ajrore në rajonin Białowieża gjatë një stërvitjeje ushtarake në Bjellorusi. Sipas Ministrisë së Mbrojtjes së Polonisë, helikopterët fluturuan aq poshtë sa nuk ishin të dukshëm në radar.
Ministria polake e Mbrojtjes njoftoi se do të forcojë forcat e saj në zonën kufitare për shkak të “rritjes së ndikimit hibrid” të Rusisë dhe Bjellorusisë.
Fqinjët perëndimorë të Bjellorusisë, Polonia, Lituania dhe Letonia kanë shpallur gjendje të jashtëzakonshme, kanë ndërtuar gjerdhe kufitare dhe kanë larguar dhjetëra mijëra njerëz nga kufiri që nga viti 2021.
Në atë kohë, Aleksandër Lukashenko, autokrati i Bjellorusisë, njoftoi se “nuk do të ndalojë më” hyrjen e emigrantëve në BE. Pikërisht atëherë, sipas vendeve fqinje, filloi sulmi hibrid i Bjellorusisë.
Tani pas gardhit kufitar, diku në Bjellorusi, ka edhe mbetje të ushtrisë mercenare të Wagnerit, ku, sipas vlerësimeve polake, 3.000–5.000 burra, shumica e të cilëve kanë luftuar në forcat ruse kundër Ukrainës.
Wagneristët do të donin vërtet një “udhëtim në Varshavë dhe Rzeszów” tani. A e dinin ata kur po luftonin në Bahmut se teknologjia shkoi [në Ukrainë] përmes Rzeszów, ka thënë Lukashenko në një bisedë me Vladimir Putinin për shtypin rus në Shën Petersburg, në fund të korrikut.
Megjithatë, Lukashenko premtoi të arrestonte wagneristët në Bjellorusi.
Të martën, Lukashenko e kujtoi përsëri këtë.
Sipas tij, polakët duhet të “luten” që Bjellorusia të mbajë në anën e tyre vagnerianët.
“Ata nuk duhet të më fajësojnë mua, por të thonë faleminderit,” tha Lukashenko, njofton agjencisa shtetërore të lajmeve të Bjellorusisë, Belta.
Studiuesja Anna Dyner, nga Instituti i Politikës së Jashtme të Polonisë, vlerëson fjalimin e Lukashenkos.
“Këto fjalë nuk mund të injorohen, sepse Lukashenko njoftoi një mesazh të ngjashëm përpara fillimit të krizës kufitare,” komentoi studiuesja Dyner për mediat skandinave, transmeton RTKlive.
Dyner, e specializuar në Bjellorusi dhe Rusi, kohët e fundit publikoi një analizë të kërcënimeve që vijnë nga ardhja e wagneristëve në Bjellorusi, veçanërisht në Poloni dhe Lituani.
“Bëhet fjalë për një përpjekje për të ndikuar në opinionin publik polak dhe autoritetet, në mënyrë që Polonia të ndryshojë politikën e saj ndaj Bjellorusisë, Rusisë dhe Ukrainës,” vlerëson Dyner.
Polonia është një nga mbështetësit dhe avokatët më të vendosur të Ukrainës, si dhe kritikët më të rreptë të Rusisë dhe Bjellorusisë në BE dhe NATO. Ai gjithashtu luan një rol kyç si një vend tranzit për transportin e ndihmave.
Fajësimi i Polonisë një fije e kuqe gjatë gjithë konfliktit aktual
Fjala për “udhëtimet në Varshavë” që kërkonin wagneristët është plotësuar nga fjalimi i presidentit Vladimir Putin në Këshillin e Sigurimit Rus.
Putin akuzoi Poloninë për dëshirat ekspansioniste dhe siguroi gatishmërinë e Rusisë për të mbrojtur Bjellorusinë.
“Dihet mirë se ata ëndërrojnë për tokat e Bjellorusisë,” tha Putin, sipas agjencisë shtetërore ruse të lajmeve Tassi.
Putin premtoi se do të reagojë ndaj çdo sulmi kundër Bjellorusisë “me të gjitha mjetet në dispozicion”.
Putin tha se Polonia po shikon gjithashtu territoret ukrainase.
Në pjesët perëndimore të Ukrainës dhe Bjellorusisë, në ish- territoret e Polonisë, ka një popullsi polake.
Fajësimi i Polonisë dhe mbjellja e dyshimit në rajon me ndihmën e historisë ka qenë një fije e kuqe gjatë gjithë konfliktit aktual, thotë studiuesi i Evropës Lindore, Jussi Jalonen.
Sipas tij në verën e vitit 2021 para sulmit të madh në Ukrainë, presidenti Putin përmendi shumë herë Poloninë duke thënë seështë Polonia ajo që e ka larguar Ukrainën nga uniteti shtetëror me Rusinë dhe Bjellorusinë dhe ka thyer aleancën e trefishtë, thotë Jalonen.
Bjellorusia, nga ana tjetër, miratoi një ligj të ri të historisë drejtuar kundër pakicës polake në korrik. Sipas tij, kundër të ndjerit mund të ngrihet edhe akuzë. Të afërmit e gjallë mund të thirren si dëshmitarë.
Ligji ka të bëjë kryesisht me ngjarjet e Luftës së Dytë Botërore.
Bjellorusia akuzon polakët për “gjenocid kundër kombit bjellorus”. Ai barazon luftëtarët e rezistencës të Ushtrisë së Atdheut Polak me ushtrinë gjermane naziste, megjithëse ata janë të njohur për luftimin në mënyrë specifike kundër Gjermanisë naziste gjatë ‘Kryengritjes së Varshavës’.
Sipas imazheve satelitore, kolonat e wagneristëve filluan të mbërrinin në Bjellorusi në mes të korrikut.
Akomodimi kryesor thuhet se është në juglindje të Minskut në fshatin Štšeli, në një ish-bazë ushtarake në mes të Bjellorusisë. Sipas Anna Dyner, disa nga wagneristët praktikojnë gjithashtu në zonën e Brestit, pranë kufirit polak.
Sipas njoftimit zyrtar të Bjellorusisë, wagneristët punojnë si trajnerë të ushtrisë. Megjithatë, Dyner e sheh si kërcënim infiltrimin e wagneristëve në vend me pasaportë bjelloruse ose në mënyrë të kundërligjshme, si dhe misionet e zbulimit dhe sulmet sabotuese në territorin polak.
Veç kësaj, wagneristët mund të shfrytëzohen për provokime të ndryshme, nga transportimi i emigrantëve në kufi dhe sabotimi i gardhit kufitar e deri te sulmet kundër rojeve kufitare.
Gjatë këtij viti, Polonia ka bllokuar 16.000 përpjekje për të hyrë në vend.
“Tani situata është edhe më e rrezikshme,” komentoi kryeministri polak Mateusz Morawiecki mbërritjen e ushtarëve të Wagner-it në Bjellorusi, njofton agjencia polake të lajmeve Pap.
Sipas kryeministrit, më shumë se njëqind wagneristë kanë lëvizur pranë Hrodna-s drejt ‘Korridorit Suwałki’, pranë kufirit midis Polonisë dhe Lituanisë, i cili është pothuajse njëqind kilometra i gjatë dhe që ndan Bjellorusinë dhe Kaliningradin e Rusisë nga njëri-tjetri.
“Kryeministri po kërkon ndihmë nga wagneritët për fushatën e tij zgjedhore”, shkroi lideri i opozitës Donald Tusk në shërbimin e mesazheve X, dikur Twitter.
Autoritetet lituaneze dhe letoneze, nga ana tjetër, kanë imazhe kërcënuese mjaft të përmbajtura. Ministritë e mbrojtjes të të dyja vendeve kanë njoftuar se Wagner nuk përbën kërcënim ushtarak. Kompanitë e transmetimit publik të vendit LSM dhe LRT kanë raportuar për këtë çështje.
Polonia duhet të përgatitet për provokime më vonë në vjeshtë
Kërcënimi është gjithsesi real, thotë asistent profesor Michał Piekarski nga Instituti i Politikave Ndërkombëtare në Universitetin e Wrocław.
Megjithëse wagneristët nuk paraqesin kërcënim ushtarak, Piekarski mendon për situata të tjera: Po sikur dikush të fillojë të qëllojë në kufi? Apo nëse rrëmbehet një automjet ushtarak?
Sipas Piekarskit, nuk ka dallime reale të opinioneve mes opozitës dhe qeverisë për kërcënimin.
“Para së gjithash, është një vit zgjedhor në Poloni. Krahasimi mund të bëhet kudo”, thotë Piekarski.
Sipas tij, Polonia po konsideron ta shpallë grupin e Wagnerit një organizatë terroriste. Në atë rast, nëse është e nevojshme, kundër tij mund të ndërmerren masa antiterroriste. Aleatët e NATO-s do të kishin gjithashtu një arsye të qartë për të ofruar ndihmë.
Neni 5 i NATO-s, i cili i detyron aleatët të ndihmojnë, është zbatuar vetëm një herë dhe atë herë për shkak të një sulmi terrorist, kujton Piekarski.
Pas sulmit terrorist në kullat binjake të Nju Jorkut në vitin 2001, vendet e NATO-s mbështetën Shtetet e Bashkuara në operacionet ushtarake në Afganistan, ku kishte kampe terroriste.
Sipas Piekarski, situata aktuale nuk perceptohet të jetë aq alarmante në Poloni saqë wagneristët do të ngriheshin në diskutime midis fqinjëve, të afërmve dhe të njohurve në të njëjtën mënyrë si sulmi i madh rus ndaj Ukrainës.
“Asgjë nuk ka ndodhur. Për Wagner-in, kërcënimet janë një element i ri në një konflikt të gjatë”, thotë Piekarski.
Në analizën e saj, Anna Dyner, nga Instituti i Politikës së Jashtme të Polonisë, vlerëson se Polonia duhet të përgatitet për provokime më vonë në vjeshtë, gjatë stërvitjes ushtarake midis Rusisë dhe Bjellorusisë në shtator dhe më vonë gjatë zgjedhjeve parlamentare polake.
