Prodhimi i përbashkët i armëve midis Indisë dhe Perëndimit ka një histori të gjatë. Merrni parasyh avionin luftarak Tejas, ndërtimi i të cilit u miratua në vitin 1983 nga Indira Gandhi, kryeministrja e asaj kohe, për të zëvendësuar avionin e vjetër të prodhimit sovjetik.
Dy vite më vonë, djali i saj, Rajiv, e bindi Ronald Reganin që të ofronte teknologjinë “fly-by-wire” duke lejuar pilotët të kontrollonin avionin në mënyrë elektronike. E prirur për të hequr ndikimin sovjetik në Indi, Amerika furnizoi Indinë gjithashtu me motorë. Inxhinierë francezë u dërguan për të ndihmuar një kompani shtetërore indiane të mbrojtjes në projektimin e avionit të ri.
Megjithatë, Tejas hyri në shërbim vetëm në vitin 2016, rreth 20 vite më vonë se sa ishte planifikuar dhe në numër shumë më të vogël, raporton abcnews.al.
Marina e Indisë e anuloi porosinë e saj kur u kuptua se avioni ishte shumë i rëndë për t’u mbajtur nga aeroplanmbajtëset të mbushur me karburant dhe të armatosur plotësisht. Një model i përditësuar duket më premtues, por nuk do të jetë gati në kohë për të mbushur mungesën e më shumë se 100 avionëve luftarakë të Indisë gjatë dekadës së ardhshme.
Të shqetësuar nga ngurrimi i Indisë për të dënuar pushtimin rus të Ukrainës, qeveritë perëndimore kanë nisur një nismë të re për të përjashtuar Indinë, importuesin më të madh të armëve në botë, nga varësia e saj nga armatimet ruse. Duke qenë se ata nuk mund të konkurrojnë me Rusinë për nga çmimi dhe mbeten ngurrues për të ndarë teknologjinë e tyre më të fundit, ata po llogarisin në prodhimin e përbashkët të armëve si mjetin e tyre kryesor.
India, nga ana e saj, është bërë gjithnjë e më e alarmuar nga Kina për shkak të përplasje kufitare në vitin 2020 dhe, që kur filloi lufta në Ukrainë, për besueshmërinë e Rusisë si furnizues i armëve dhe cilësinë e disa prej armëve të saj.
Por si India ashtu edhe vendet perëndimore do të bënin mirë të kujtonin historinë e Tejas dhe të përpiqeshin të zgjidhnin problemet që penguan bashkëpunimin në të kaluarën.
Udhëheqësit perëndimorë kanë qenë të zëshëm për gatishmërinë e tyre për të ndihmuar Indinë të armatoset. Në një takim ministror në Uashington në prill, zyrtarët amerikanë diskutuan për ndihmën e Indisë për të prodhuar armë të avancuara.
Boris Johnson, kryeministri i Britanisë, u zotua për zhvillimin e përbashkët të motorëve elektrikë për anijet dhe “aftësi të tjera të avancuara të sigurisë” gjatë një vizite në Indi të njëjtin muaj. Ursula von der Leyen, presidentja e Komisionit Europian, shpalli një sërë sipërmarrjesh të përbashkëta të armëve në Delhi disa ditë më vonë, raporton abcnews.al.
India, megjithëse këmbëngul se ka çdo të drejtë të zgjedhë furnizuesit e saj, tashmë po diversifikohet larg Rusisë. Ajo po blen më shumë nga Franca dhe Izraeli, në veçanti. Pjesa e armëve që ajo importon nga Rusia ka rënë ndjeshëm, në rreth 50% midis 2016 dhe 2021, nga rreth 70% gjatë periudhës së mëparshme pesëvjeçare, raporton abcnews.al.
Ajo ka mirëpritur gjithashtu ndihmën perëndimore në përmbushjen e ambicieve të saj për të prodhuar më shumë nga armët e veta.
“Kompanitë amerikane të mbrojtjes janë të mirëseardhura për të krijuar objekte prodhuese në Indi,” tha ministri i mbrojtjes, Rajnath Singh, në prill. Mënyra më e mirë për Amerikën për të mbështetur Indinë, mendoi ai, do të ishte ta kthente atë në “një qendër prodhimi, kërkimi dhe zhvillimi dhe mirëmbajtjeje për pajisjet e mbrojtjes në Azi”.
Pavarësisht interesit të hapur nga të dyja palët, një ndryshim i tillë përballet me sfida të shumta. Industria e armëve e Indisë, teknikisht e hapur për investime private që nga viti 2001, është penguar prej kohësh nga dominimi i një numri të vogël gjigandësh shtetërorë si Hindustan Aeronautics Limited (hal), kompania që prodhon avionin fatkeq Tejas.
Prodhuesit e armëve në pronësi të shtetit mbeten jashtëzakonisht joefikas. Ata kanë gjithashtu marrëdhënie të ngushta me Rusinë, duke përfshirë një për montimin e avionëve luftarakë Su-30, duke i bërë qeveritë perëndimore të kujdesshme ndaj pranimit të kërkesave të Indisë për transferimin e teknologjisë më të avancuar.
Ndërkohë, pjesa e prodhimit të mbrojtjes në duart e sektorit privat, i cili është një partner më i natyrshëm për prodhuesit e mëdhenj perëndimorë të mbrojtjes, është rreth një e pesta –jo shumë më e lartë se sa ishte pesë vite më parë.
Lojtarët privatë, indianë dhe të huaj, janë ankuar për korrupsion të përhapur dhe një sistem prokurimi tepër të rëndë. Për më tepër, si sektorit shtetëror ashtu edhe atij privat i mungojnë ende kapacitetet industriale dhe punëtorët e aftë për të prodhuar teknologji shumë të specializuara të mbrojtjes në shkallë – veçanërisht për avionët ushtarakë.
Narendra Modi, kryeministri i vendit ka ndërmarrë hapa për të liberalizuar industrinë. Në vitin 2020 ai ngriti kufirin e pronësisë së huaj të firmave të mbrojtjes nga 49% në 74% dhe vendosi objektiva prej një xhiro vjetore prej 25 miliardë dollarësh dhe 5 miliardë dollarësh në eksporte deri në vitin 2025.
Megjithatë, liberalizimi do të duhet të shkojë shumë më tej që industria të jetë në gjendje të përmbushë kërkesat e forcave të armatosura të ardhshme të Indisë, thotë Chitrapu Uday Bhaskar. Edhe tani, prodhuesit shtetërorë të armëve të Indisë “nuk janë në gjendje të prodhojnë atë që duan forcat e armatosura”, thotë ai.
Disa ndryshime po ndodhin. Lockheed Martin, një prodhues i madh amerikan i mbrojtjes, miratoi vitin e kaluar prodhimin e krahëve për avionin luftarak F-16 nga sipërmarrja e saj e përbashkët me Tata, një konglomerat i madh indian.
Ai tha se më shumë se 70% e pjesëve të krahëve tani janë prodhim vendi. Kompania është zotuar gjithashtu të prodhojë një aivon ushtarak më të avancuar, f-21, në Indi, me kusht që të fitojë një kontratë shumë miliardë dollarëshe për të furnizuar 114 avionë luftarakë.
Marrëveshjet e mëdha si ato do të ofronin stimuj për qeveritë e huaja për të miratuar më shumë prodhime teknologjike dhe për prodhuesit perëndimorë për të bërë investimet e nevojshme për të nxitur nxitjen e indigjenizimit të Indisë.
Ata gjithashtu mund të shkojnë në njëfarë mënyre drejt tejkalimit të deficitit të besimit që ekziston ende midis Indisë dhe Perëndimit. Ndërsa kompanitë perëndimore shqetësohen për transferimet e paqëllimshme të teknologjisë në Rusi, India shqetësohet për besueshmërinë e partnerëve të saj perëndimorë.
Shumica e shohin Amerikën, e cila në të kaluarën ka vendosur sanksione ndaj Indisë për programin e saj të armëve bërthamore, si një furnizues të paqëndrueshëm.
Kohët e fundit, ajo refuzoi t’i shiste Indisë sistemin e saj të raketave Patriot, duke e shtyrë Indinë të rikthehej në një alternativë për Rusinë dhe në këtë mënyrë të rrezikohej sërish nga sanksionet amerikane.
Ekziston një shkëmbim ndërmjet bashkëpunimit për indigjenizimin, i cili kërkon kohë. Lockheed Martin premtoi të prodhonte F-16 në Indi kur ofroi një ofertë për një marrëveshje me 126 avionë luftarakë gjatë një bashkëpunimi midis Indisë dhe Amerikës.
India përfundoi duke hequr dorë nga tenderi dhe duke blerë 36 avionë francezë, në një marrëveshje që ka qenë objekt i një hetimi korrupsioni në Francë. Lufta e Rusisë në Ukrainë dhe paqëndrueshmëria e Kinës ka hapur një derë për Indinë dhe Perëndimin, por kalimi i pragut do të kërkojë një vendosmëri nga të dyja palët./abcnews.al/
