Ndonëse Maqedonia ka shënuar progres në mbrojtjen e të drejtave të popullsisë joshumicë, zbatimi i tyre në praktikë lë shumë për të dëshiruar. Konsolidimi i barazisë, promovimi i kulturës, të drejtat e gjuhës amtare… janë disa nga vërejtjet Komitetit Këshillues të Konventës Kornizë në Strasburg.
Raporti i pestë i Komitetit në informacionin e dhënë nga burime qeveritare dhe joqeveritare, përfshirë ato të marra gjatë vizitës së tyre në vend në nëntor 2021, është publikuar së bashku me komentet e autoriteteve maqedonase. Ndërsa marrëdhëniet ndëretnike janë përmirësuar, vijat ndarëse etnike dhe gjuhësore shfaqen në kohë krize.
Qëndrueshmëria e strategjisë “Një shoqëri për të gjithë”, theksohet në të, kërkon një qasje ndërkulturore efektive, mbështetje më të fortë politike të nivelit të lartë dhe financim solid.
“Zbatimi i Ligjit për përdorimin e gjuhëve nxjerr në pah një hendek të theksuar midis ambicieve të Ligjit për përdorimin e gjuhës shqipe dhe situatës konkrete në administratë dhe gjykata. Për të korrigjuar këtë, nevojiten investime të konsiderueshme në trajnimin dhe rekrutimin e përkthyesve dhe stafit dygjuhësh”, thuhet në të.
Komiteti shpreh keqardhjen që mjediset e përziera të shkollave dhe klasave mbeten të përjashtuara. Duhet të zbatohet një qasje ndërkulturore, e cila përfshin trajnimin e mësuesve dhe studentëve për kulturat dhe historitë e pakicave të ndryshme dhe kontakte më të rregullta ndërmjet nxënësve me prejardhje të ndryshme etnike. Më tej vërehet se edhe korniza ligjore për të luftuar gjuhën e urrejtjes dhe krimin e urrejtjes është përmirësuar, por zbatimi mbetet i dobët, dhe gjuha e urrejtjes, veçanërisht në internet, është një problem serioz. Janë të pakta rastet e shkeljeve të të drejtave të njeriut nga forcat policore dhe sanksionet janë ndërmarrë rrallë kundër pjesëtarëve të policisë. Prandaj, autoriteteve maqedonase u kërkohet të sigurojnë që krimet e urrejtjes dhe gjuha e urrejtjes të hetohen si duhet dhe të forcojnë mekanizmat për monitorimin e sjelljes së policisë.
Komiteti rekomandon masa që synojnë forcimin e mëtejshëm të barazisë dhe luftës kundër diskriminimit, mbrojtjen e pakicave kombëtare nga armiqësia dhe dhuna, promovimin e kulturave të tyre, përmirësimin e edukimit dhe përfaqësimit të tyre në media, si dhe si të drejtat gjuhësore dhe të drejtat e punës dhe strehimit. Autoriteteve u kërkohet gjithashtu të forcojnë pjesëmarrjen socio-ekonomike të anëtarëve të pakicave kombëtare që jetojnë në zonat rurale duke investuar në infrastrukturë dhe mundësi punësimi për të rinjtë e pakicave.
Në këtë opinion të pestë nuk përmendet pakica bullgare në vend, e cila sipas marrëveshjes mes Shkupit dhe Sofjes duhet të përfshihet në Kushtetutë. Maqedonia e Veriut ka bërë përparim të konsiderueshëm në mbrojtjen ligjore të të drejtave të pjesëtarëve të pakicave kombëtare duke përmirësuar politikat e saj në përputhje me Konventën Kornizë, por zbatimi praktik i të drejtave duhet të përmirësohet, thotë Komiteti Këshillëdhënës i Konventës Kornizë për Mbrojtja e pakicave kombëtare.
Konventa Kornizë për Mbrojtjen e Pakicave Kombëtare është marrëveshja më gjithëpërfshirëse evropiane për mbrojtjen e të drejtave të personave që u përkasin pakicave kombëtare. Ai është instrumenti i parë shumëpalësh ligjërisht detyrues i dedikuar mbrojtjes së pakicave kombëtare në botë. Zbatimi i tij monitorohet nga Komiteti Këshillimor i përbërë nga ekspertë të pavarur dhe ka hyrë në fuqi më 1 shkurt 1998, kurse marrëveshja zbatohet aktualisht në 39 vende. /koha/
